Spoiwa Kultury: Armine, Sister

Obecność „Armine, Sister” na Spoiwach Kultury obejmuje trzykrotną prezentację spektaklu teatralnego, pięć koncertów, trzy projekcje filmowe, wykład, wystawę oraz warsztaty. Tematycznie odnosi się do tragicznej przeszłości narodu ormiańskiego zamieszkującego Anatolię. „Armine, Sister” podejmuje kwestię „milczenia Europy”, a zarazem refleksję na temat bycia świadkiem oraz dziedziczenia świadectwa.

30 czerwca (wtorek)

12.00 – 15.00 „Śpiew modalny: podróż w dźwięku” – warsztat prowadzony przez Arama i Virginię Kerovpyanów / Teatr Kana  (zapisy)

Głównym celem warsztatu jest przybliżenie uczestnikom tradycji śpiewu modalnego. Proces nauczania rozpoczyna się od śpiewania burdonu oraz interwałów nieujętych w równomiernie temperowanym systemie, prowadząc do nauki ormiańskich pieśni liturgicznych poprzez słuchanie i powtarzanie. Warsztaty skierowane są dla wszystkich zainteresowanych śpiewem modalnym, niezależnie od tego, czy znają język ormiański, czy nie - zarówno amatorów, jak i zawodowych muzyków. Proponowana praca będzie mieć dwa aspekty: praca wokalna, pomagająca w znalezieniu naturalnego głosu, w którego wydobywanie zaangażowane jest całe ciało oraz praca modalna, która zaczyna się od odkrywania naturalnych interwałów, zapomnianych we współczesnym środowisku miejskim. W takim procesie nauczania uczestnicy uczą się postrzegać melodię w kontekście modalnym, umiejscawiając ją w środowisku dźwiękowym, a nie jako szereg następujących po sobie nut lub motywów. Dzięki temu uczestnicy będą mieli możliwość odkrywania rozmaitych rodzajów interwałów, a następnie składających się z nich skal modalnych. W takim właśnie kontekście przekazywane są będące przedmiotem warsztatu pieśni o stosunkowo niewielkiej ilości tekstu.

Aram Kerovpyan urodził się w Stambule, doktor muzykologii. Jako chłopiec odbył naukę śpiewu liturgicznego w Kościele ormiańskim. Uczył się gry na kanunie i studiował system muzyczny Bliskiego Wschodu u mistrza Saadeddina Öktenaia. W 1977 roku przeprowadził się do Paryża, gdzie całkowicie poświęcił się muzyce, grając z wieloma muzykami z Bliskiego Wschodu. W 1980 roku dołączył do Ensemble de Musique Arménienne, który później zmienił nazwę na Kotchnak. Od tamtej pory głównym obszarem jego badań stała się muzyka ormiańska, szczególnie system modalnych skal pieśni liturgicznych. W 1985 roku założył zespół ormiańskich pieśni liturgicznych Akn. Równolegle z pracą muzyka uczestniczy w konferencjach i seminariach, prowadzi wykłady w Europie i Ameryce Północnej, a także regularnie publikuje artykuły i prace na temat teorii ormiańskiej muzyki modalnej.

Virginia Pattie Kerovpyan urodziła się w Waszyngtonie (USA). Studiowała śpiew i śpiewała w wielu chórach i zespołach muzyki dawnej jako chórzystka i solistka. Następnie wyjechała do Francji, gdzie kontynuowała naukę śpiewu w École Normale Supérieure de Musique de Paris oraz Conservatoire National Supérieur de Musique. Występowała i nagrywała z wieloma zespołami muzyki dawnej, m.in. Les Arts Florissants, Ensemble Guillaume de Machaut de Paris, Per Cantar e Sonar, l’Offrande Musicale, La Grande Écurie et la Chambre du Roy. W 1976 roku wraz z Roubenem Haroutunianem założyła duet, który później przyjął nazwę Kotchnak, a w 1985 roku pomogła stworzyć zespół ormiańskich pieśni liturgicznych, Akn.

17.00 „Pieśń Pamięci” – film dokumentalny, reż. Nathalie Rossetti i Turi Finocchiaro / Teatr Kana (wstęp wolny)

„Pieśń pamięci” w reżyserii Nathalie Rosetti i Turi Finocchiaro powstała w koprodukcji belgijsko-francusko-polskiej. Jest to film o odkrywaniu śladów kultury i tradycji religijnej Ormian tureckich. Po wydarzeniach z 1915 roku tradycje te kultywują Ormianie w diasporze (m. in. we Francji). To właśnie z nimi nawiązał kontakt wrocławski Teatr Zar działający w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego. Historia odkrywania miejsc gdzie istniała, dzisiaj zapomniana, kultura tureckich Ormian, spuentowana jest w filmowej opowieści Nathalie Rosetti i Turi Finocchiaro scenami z „Armine sister”, spektaklu który w dramatycznej formie odwołuje się do tragicznych wydarzeń w Turcji sprzed stu lat.

20.00 „Kolumny. Ormiańskie śpiewy liturgiczne” – koncert Teatru ZAR oraz Arama, Virginii, Vahana Kerovpyanów i Murata İçlinalçy / Kościół pw. św. Jana Ewangelisty ul. św. Ducha (wstęp wolny)

Na program koncertu złożą się tradycyjne ormiańskie śpiewy liturgiczne. Repertuar obejmie śpiewy z różnych rodzajów oficjów oraz mszy świętej. Większość wykonanych pieśni to śpiewy utrzymane w systemie modalnym oktoechosu – jednogłosowe pieśni z towarzyszeniem burdonu. Ormiańskie śpiewy liturgiczne oparte są na motywach melodycznych, których kantorzy uczą się już we wczesnym dzieciństwie. Wszystkie modi ormiańskiego oktoechosu bazują na systemie interwałów naturalnych, dlatego też różnorodność modi generuje wielość dźwiękowych światów kreowanych podczas każdego nabożeństwa. Filarami tradycji ormiańskich śpiewów liturgicznych są od wieków kantorzy Kościoła ormiańskiego, którzy poznają tajniki systemu modalnego od mistrzów śpiewu. Podczas koncertu Kolumny członkowie Teatru ZAR oraz Virginia i Aram Kerovpyanowie, założyciele Centrum Studiów nad Ormiańskim Śpiewem Liturgicznym i zespołu Akn w Paryżu, zaprezentują wyniki pracy eksperymentalnej, będącej owocem dwóch lat „zanurzania się” w świecie muzyki modalnej.

Aram Kerovpyan urodził się w Stambule, doktor muzykologii. Jako chłopiec odbył naukę śpiewu liturgicznego w Kościele ormiańskim. Uczył się gry na kanunie i studiował system muzyczny Bliskiego Wschodu u mistrza Saadeddina Öktenaia. W 1977 roku przeprowadził się do Paryża, gdzie całkowicie poświęcił się muzyce, grając z wieloma muzykami z Bliskiego Wschodu. W 1980 roku dołączył do Ensemble de Musique Arménienne, który później zmienił nazwę na Kotchnak. Od tamtej pory głównym obszarem jego badań stała się muzyka ormiańska, szczególnie system modalnych skal pieśni liturgicznych. W 1985 roku założył zespół ormiańskich pieśni liturgicznych Akn. Równolegle z pracą muzyka uczestniczy w konferencjach i seminariach, prowadzi wykłady w Europie i Ameryce Północnej, a także regularnie publikuje artykuły i prace na temat teorii ormiańskiej muzyki modalnej.

Virginia Pattie Kerovpyan urodziła się w Waszyngtonie (USA). Studiowała śpiew i śpiewała w wielu chórach i zespołach muzyki dawnej jako chórzystka i solistka. Następnie wyjechała do Francji, gdzie kontynuowała naukę śpiewu w École Normale Supérieure de Musique de Paris oraz Conservatoire National Supérieur de Musique. Występowała i nagrywała z wieloma zespołami muzyki dawnej, m.in. Les Arts Florissants, Ensemble Guillaume de Machaut de Paris, Per Cantar e Sonar, l’Offrande Musicale, La Grande Écurie et la Chambre du Roy. W 1976 roku wraz z Roubenem Haroutunianem założyła duet, który później przyjął nazwę Kotchnak, a w 1985 roku pomogła stworzyć zespół ormiańskich pieśni liturgicznych, Akn.

Vahan Kerovpyan urodził się w rodzinie ormiańskiej w Paryżu, muzyk, instrumentalista, kompozytor. Uczył się gry na dehol u Edmonda Zartariana oraz na zarbie i dapie u Madjida Khaladja. Prowadzi warsztaty gry na bębnach i perkusji, gra na pianinie i śpiewa w ormiańskim chórze, Akn. Od 2003 roku jest członkiem zespołu Kotchnak. Ukończył studia ormiańskie we Francuskim Narodowym Instytucie Języków i Cywilizacji Orientalnych (INALCO), studiował historię na uniwersytecie Paris-Sorbonne (Paris IV). Bierze udział w projektach mających na celu ocalenie dziedzictwa ormiańskiego, m.in. prowadzi zajęcia dla dzieci ormiańskich, publikuje artykuły, działa aktywnie na polu renowacji ormiańskich zabytków architektonicznych w Turcji.

1 lipca (środa)

12.00 – 15.00 „Śpiew modalny: podróż w dźwięku” – wasztat prowadzony przez Arama i Virginię Kerovpyanów / Teatr Kana (zapisy)

17.00 Pokaz metod pracy Teatru ZAR/ Teatr Kana (wstęp wolny)

Teatr ZAR, kultywując etos pracy grupowej, realizuje projekty artystyczne poprzez długoletnie poszukiwania źródłowe, którym każdorazowo towarzyszy proces kształtowania nowego języka teatralnego, opartego na muzyce z rozmaitych tradycji. Międzynarodowy skład zespołu formował się w trakcie cyklicznych wypraw badawczych do Gruzji w latach 1999–2003. Podczas tych podróży grupa zebrała materiał muzyczny, esencją którego są wielowiekowe pieśni polifoniczne sięgające korzeniami początków naszej ery i stanowiące prawdopodobnie najstarszą formę wielogłosu. „Zar”, od którego grupa wzięła swą nazwę, to nazwa pieśni pogrzebowych wykonywanych przez Swanów, zamieszkujących wysokie rejony Kaukazu w północno-zachodniej Gruzji. Praca zespołu wypływa z przekonania, że teatr, wbrew greckiemu thea – widzenie, nie powinien być wyłącznie oglądany, lecz przede wszystkim słuchany.

ZAR przynosi teatr sprzed podziału na gatunki i style, podejmując tematy wydawałoby się zarezerwowane we współczesnym świecie dla religii, działając w przekonaniu, które płynie z polskiej myśli romantycznej, iż zadania sztuki są nie tylko komplementarne wobec religijnego poruszenia, lecz potrafią zapełnić dynamiczną lukę między codziennością a transcendencją. Juliusz Osterwa, który jako jeden z nielicznych starał się zrealizować praktycznie te idee, i z którego myśli czerpał m.in. Jerzy Grotowski, zapisał w swych notatkach zdanie o tym, że „Bóg stworzył teatr dla tych, którym nie wystarcza Kościół”.

Zrealizowany w latach 2003–2009 tryptyk Ewangelie dzieciństwa jest kulminacją trwających ponad dziesięć lat poszukiwań i rozwoju Teatru ZAR. Spektakl miał swoją premierę w Barbican Centre w Londynie, następnie był prezentowany w Los Angeles, we Wrocławiu, Florencji, w San Francisco, Chicago, Sibiu w Rumunii oraz w Legnicy, Szczecinie i Bydgoszczy. W październiku 2010 roku tryptyk uhonorowany został Wrocławską Nagrodą Teatralną. Druga część dzieła, Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie, prezentowana podczas Festiwalu Fringe w Edynburgu w sierpniu 2012 zdobyła prestiżowe nagrody: Total Theatre w kategorii "teatr fizyczny" oraz Herald Angel.

Począwszy od 2011 roku, zespół pracuje nad projektem Armine, Sister dedykowanym kulturze ormiańskiej, realizowanym poprzez wyprawy i studia nad ormiańską historią i tradycją. Jedną z podstawowych idei projektu jest podjęcie kwestii tabuizacji i i zakłamania historii skonfrontowanej z powinnością dawania świadectwa.

20.00 "Głosy z przeszłości" - koncert w wykonaniu Dengbesza Kazo z udziałem Vahana Kerovpyana i Murata İçlinalçy / Filharmonia Szczecińska (obowiązują wejściówki)*

Dengbesz Kazo urodził się w 1950 roku w miejscowości Van, obecnie mieszka pod Stambułem. Często koncertuje, wykonując zarówno popularne kurdyjskie pieśni, jak i własne kompozycje. Zgodnie z tradycją opowiadaczy historii również improwizuje. W szczecińskim koncercie towarzyszyć mu będą Vahan Kerovpyan – muzyk, instrumentalista i kompozytor, członek min. ormańskiego chóru pieśni liturgicznych Akn działającego w Paryżu oraz Murat İçlinalça, kantor kościoła pod wezwaniem św. Grzegorza Oświeciciela w Stambule.

Od 1960 roku praktyka dengbeszy została oficjalnie zakazana przez rząd turecki. W latach osiemdziesiątych wielu z nich musiało wyemigrować do miast w poszukiwaniu bezpieczeństwa i pracy. Nowo przybyli osiedlali się w najbiedniejszych częściach miasta. Tradycja dengbeszy zaczęła zupełnie zanikać. W 2003 roku dzięki środkom unijnym zaczęto tworzyć miejsca i projekty mające na celu ochronę tej tradycji. Pamięć dengbeszy to skarbnica wiedzy na temat historii i tradycji Kurdów. Trwają prace dokumentacyjne, dzięki którym niebawem będzie można opisywać ten niezwykły fenomen głosów, które wcielają przeszłość. Dengbesze to członkowie społeczności kurdyjskiej, którzy gromadzą i prezentują w formie recytacji opowieści z życia w kurdyjskich wioskach i miastach. Pomiędzy dengbeszami z Kurdystanu a dawnymi śpiewakami i artystami z innych kultur dostrzec można wiele podobieństw. Francja miała swoich żonglerów i minstreli, Anglia swoich bardów. Dengbesze wpisują się w tę tradycję, ale odróżnia ich to, że ich sztuka opiera się tradycyjnie na głosie, a nie na akompaniamencie instrumentalnym. Tematyka pieśni (tzw. kilam), wykonywanych przez wiele godzin, a nawet przez kilka dni, obejmuje heroiczne wyczyny wojowników (pêlewan), przygody wędrowców, bitwy wielkich kurdyjskich plemion, radości i tragedie miłości odwzajemnionych i nieodwzajemnionych oraz zmagania z klęskami żywiołowymi i ludzkimi nieszczęściami. Po zamachu wojskowym w 1980 roku w Turcji zakazano używania języka kurdyjskiego, odbierając głos dengbeszom, których wiele pieśni odeszło w niepamięć.

2 lipca (czwartek)

12.00 – 15.00 „Śpiew modalny: podróż w dźwięku” – warsztat prowadzony przez Arama i Virginię Kerovpyanów / Teatr Kana (zapisy)

17.00 Spotkanie z Arą Sarafianem (Instytut Komitasa, Londyn). Projekcja filmu animowanego „Szczekająca wyspa”, reż. Serge Avédikian/ Teatr Kana (wstęp wolny)

SZCZEKAJĄCA WYSPA - film animowany, 15’, reż. Serge Avédikian, Francja 2010

Konstantynopol 1910. Ulice są pełne bezpańskich psów. Nowy rząd rozpoczyna akcję deportacji w celu oczyszczenia miasta. Obraz nagrodzony Złotą Palmą na festiwalu w Cannes w 2010 roku.

Ara Sarafian jest historykiem-archiwistą oraz dyrektorem Instytutu Komitasa, niezależnego ośrodka badań oraz wydawnictwa książek odnoszących się do współczesnego doświadczenia Ormian. Specjalizuje się w późnych dziejach Imperium Osmańskiego i współczesnej historii Armenii. Znana jest przede wszystkim jego praca związana z tematem Ludobójstwa Ormian z 1915 roku, dzięki takim publikacjom, jak krytyczne wydanie dokumentu parlamentarnego Wielkiej Brytanii z 1916, tzw. Niebieskiej Księgi "Traktowanie Ormian w Imperium Osmańskim w 1916". Często prowadzi prace archiwalne w Turcji oraz inne projekty związane z Ormianami. Jest postacią znaną zarówno w prasie tureckiej, jak i ormiańskiej.

19:30 Armine, Sister - spektakl Teatru ZAR/DB Port, start: Teatr Kana (liczba miejsc ograniczona – wejściówki)*

W pierwotnym zamierzeniu spektakl miał być seansem, w którym to nie my wołamy tych, którzy odeszli, lecz duchy zmarłych wołają o unaocznienie, odczytanie śladu. Tytuł, Armine, Sister, rozumiemy jak pierwsze słowa listu bez czytelnego adresu, skazanego na wędrówkę w czasie i przestrzeni.

Mając na uwadze perspektywę, jaką nakreślił dla poezji, sztuki, a nawet edukacji po Auschwitz Theodor W. Adorno, chcielibyśmy zadać pytanie: „Czy XXI wiek ma szansę nie stać się wiekiem ignorancji?”. Poprzez nowy spektakl próbujemy zapytać o Europę, działając w przekonaniu, iż Europa jest pytaniem – o historię, tożsamość, godność. Jedną z podstawowych idei Armine, Sister jest podjęcie kwestii tabuizacji i zakłamania historii skonfrontowanej z powinnością dania świadectwa.

Pracując nad spektaklem, wielokrotnie przywoływaliśmy Fugę śmierci Paula Celana, w której sny oprawców i ofiar śnią się w jednej przestrzeni. Przestrzeń spektaklu-seansu pamięci, jak przestrzeń snu, jest wspólnie zamieszkana przez tysiące istnień. Armine, Sister dotyka kwestii, jak bolesny bywa proces niesienia pamięci. Stanowi również próbę wskazania/nazwania naszego miejsca wobec minionych pokoleń oraz próbę zrozumienia, kim jesteśmy – my stojący zawsze po drugiej pamięci, jak po drugiej stronie aparatu fotograficznego. Nasze oko wciąż przygląda się historii przez wziernik: ślad, cień, myśl.

Przestrzeń sceniczną wypełnia szesnaście ponadczterometrowych kolumn, które nawiązują do wnętrza opuszczonego kościoła. Zmiany architektury sceny stanowią jedną z podstawowych linii narracji wizualnej spektaklu. Równocześnie działania aktorskie wpisują się w kilkanaście odsłon/obrazów. Muzyczną strukturę przedstawienia dopełnia intensywna partytura ruchowa.

premiera: 28 listopada 2013, Studio Na Grobli Instytutu im. Jerzego Grotowskiego

aktorzy/muzycy: Davit Baroyan; Ditte Berkeley; Przemysław Błaszczak; Alessandro Curti; Jarosław Fret; Murat İçlinalça; Dengbesz Kazo; Aram Kerovpyan; Vahan Kerovpyan; Kamila Klamut; Aleksandra Kotecka; Simona Sala; Orest Sharak; Mahsa Vahdat; Marjan Vahdat; Tomasz Wierzbowski

prowadzenie Studia Śpiewu Modalnego: Aram Kerovpyan

współpraca wokalna: Virginia Pattie Kerovpyan

scenografię wykonał zespół kierowany przez Piotra Jacyka: Maciej Mądry, Krzysztof Nawój, Paweł Nowak, Bartosz Radziszewski, Andrzej Walada

realizacja świateł: Maciej Mądry

koordynacja projektu: Magdalena Mądra

dramaturgia muzyczna, architektura spektaklu, reżyseria: Jarosław FretKONCERTY

Armine, Sister odnosi się do modalnych tradycji wokalnych, przede wszystkim do ormiańskich śpiewów liturgicznych, jednogłosowych pieśni z towarzyszeniem burdonu. W projekcie biorą udział między innymi członkowie rodziny Kerovpyan: Aram, Virginia i Vahan (Paryż), Murat İçlinalça ze Stambułu, Mahsa i Marjan Vahdat z Teheranu oraz Dengbesz Kazo, śpiewający po kurdyjsku. Bogactwo odniesień muzycznych znajduje swoje odzwierciedlenie w programie koncertów towarzyszących prezentacjom spektaklu.

22.00 „Lav Lur” -  koncert Vahana Kerovpyana i Any Madureiry / Łąka Kany (wstęp wolny)

Lav Lur w języku ormiańskim oznacza “Dobre Wieści”. To wezwanie by “wstać i poruszyć się, by usiąść i być”. Ten żywiołowy, budowany na bliskim kontakcie z publicznością project muzyczny wyrósł ze spotkania pomiędzy portugalską aktorką i ilustratorką Aną Madureirą (artystką zajmującą się teatrem, muzyką, klaunadą i tańcem, członkinią Clown Laboratori Porto, współpracującą także z grupą teatralną Circolando) a persko-amerykańsko-ormiańskim muzykiem Vahanem Kervpyanem. Razem niesie ich marzenie o byciu trubadurami, którzy, podróżując po świecie, dzielą się dobrymi wiadomościami. Dlatego w swoich koncertach minimalizują efekty techniczne, dając przestrzeń dla tego, co bardziej istotne: dla energii spotkania. Dzielą się się historiami, pieśniami i tańcem. Uciekająca panna młoda tańczy swą wolność. Kochanek, który przejrzał na oczy, dręczy swe iluzje. Anioł spotyka diabła, a w korytarzach nocy pirat ucztuje pośród snów młodej kobiety. Wszystko żyje i ma więcej niż tylko jedną twarz. Nawet w trakcie normalnego dnia.

3 lipca (piątek)

17.00 „Tatuaże babci” – film dokumentalny, reż. Suzanne Khardalian / Teatr Kana (wstęp wolny)

Podczas pierwszej wojny światowej ponad milion Ormian zamieszkujących ówczesne Imperium Osmańskie zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów i marszu przez pustynie dzisiejszych Syrii i Iraku. Zginęło wówczas prawie półtora miliona osób. Ormianie uznają te wydarzenia za ludobójstwo, choć przedstawiciele władz tureckich twierdzą, że użycie tego terminu jest bezpodstawne. Reżyserka Suzanne Khardalian wyrusza w podróż w poszukiwaniu prawdy o swojej zmarłej babci, której twarz pokrywały osobliwe tatuaże. Wszyscy w rodzinie zdawali się znać historię tej nieco dziwnej, stroniącej od kontaktu fizycznego kobiety, ale nikt nigdy jej nie opowiadał. Bolesna podróż w przeszłość prowadzi przez Armenię, Liban, Szwecję i Syrię, rzuca także światło na losy innych Ormianek wygnanych z osmańskiej Turcji w czasie pierwszej wojny światowej.

19:30 Armine, Sister - spektakl Teatru ZAR / DB Port start: Teatr Kana (liczba miejsc ograniczona – wejściówki)*

22.00 Murat İçlinalça i Mustafa Demirci – improwizowany wieczór muzyczny / Mały Dziedziniec Zamku Książąt Pomorskich (wstęp wolny)

W trakcie szczecińskich Spoiw Kultury na Małym Dziedzińcu Zamku Książąt Pomorskich odbędą się dwa improwizowane wieczory muzyczne, których gospodarzami będą muzycy związani z Teatrem ZAR i projektem Armine, Sister oraz zaproszeni przez nich goście:

Murat İçlinalça urodził się w 1985 roku w Stambule. W wieku ośmiu lat rozpoczął naukę śpiewu u mistrza Nişana Çalgıcıyana. Studiował śpiew i muzykę ludową w Konserwatorium Muzycznym na Politechnice w Stambule, którą ukończył w 2010 roku. W tym samym roku został mianowany mistrzem śpiewu kościoła pod wezwaniem św. Grzegorza Oświeciciela w Stambule. Oprócz stałej działalności kantora od długiego czasu, wspólnie z wieloletnim przyjacielem Mustafą Demirici, prowadzi poszukiwania w obszarze tradycyjnej muzyki tureckiej, prezentując i promując jej unikalność i różnorodność podczas koncertów duetu w kraju i za granicą.

Mustafa Demirci urodził się w 1981 roku w Sakarya. Ukończył Państwowe Konserwatorium Muzyki Tureckiej Uniwersytetu Ege. W trakcie studiów pracował z bardzo szanowanymi wykładowcami: Akın Özkan, Onur Akdoğu, Seher Dilmaç, Alper Demir, Nuri Mahmut, Özgen Akçagül. Gra profesjonalnie na kanunie. Jego drugą specjalizacją jest pianino. Wielokrotnie występował na koncertach w kraju i za granicą, grając na cytrze. W latach 2001-2003 był członkiem Orkiestry Symfonicznej Izmiru jako baryton.  Współpracował wtedy z takimi mistrzami, jak: Rengim Gökmen, Caner Ruhselman, Fazıl Say, Fahir Atakoğlu. W 2013 zdobył tytuł magistra za “analizy ocalałych prac kompozytora Rakima Elkutlu'a” w dziedzinie muzyka religijna na fakultecie instytutu teologii i nauk społecznych Uniwersytetu Marmara, gdzie rozpoczął także przewód doktorski pod kierunkiem prof. dr. Mustafa Uslu. Mieszka w dzielnicy Uskudar w Stambule i kontynuuje nauczanie muzyki  w  wyższej szkole  Mimar Sinan Güzel Sanatlar oraz Istanbul Science and Art Center.

Marjan Vahdat uczyła się zarówno klasycznego śpiewu perskiego od nauczycieli muzyki w Iranie, jak i regionalnej i tradycyjnej muzyki irańskiej. Po islamskiej rewolucji roku 1979, kobiety otrzymały zakaz publicznego śpiewania w Iranie. Nawet wiele lat po rewolucji proces wykluczania kobiet z dziedzictwa kulturalnego Iranu trwa: kobiety mogą występować tylko przed żeńską widownią albo z towarzyszeniem mężczyzny – nigdy jako solistki. Mimo to wiele irańskich śpiewaczek nadal śpiewa. Podobnie działają Marjan i jej siostra Mahsa, występując podczas prywatnych koncertów w Iranie oraz – częściej – za granicą. Ich repertuar składa się z własnych interpretacji muzyki regionalnej i tradycyjnej. Teksty pochodzą zazwyczaj z mistycznej i miłosnej poezji wielkich poetów perskich żyjących kilkaset lat temu, takich jak Hafiz, Rumi, Saadi, bądź też ze współczesnej poezji irańskiej, traktującej o problemach społecznych Iranu.

Vahan Kerovpyan urodził się w rodzinie ormiańskiej w Paryżu, muzyk, instrumentalista, kompozytor. Uczył się gry na dehol u Edmonda Zartariana oraz na zarbie i dapie u Madjida Khaladja. Prowadzi warsztaty gry na bębnach i perkusji, gra na pianinie, akordeonie i śpiewa w ormiańskim chórze, Akn. Od 2003 roku jest członkiem zespołu Kotchnak. Jest także członkiem Collectif Medz Bazar i Clown Laboratori Porto, współpracuje również z grupą taneczną Kerman. Ukończył studia ormiańskie we Francuskim Narodowym Instytucie Języków i Cywilizacji Orientalnych (INALCO), studiował historię na uniwersytecie Paris-Sorbonne (Paris IV). Bierze udział w projektach mających na celu ocalenie dziedzictwa ormiańskiego, m.in. prowadzi zajęcia dla dzieci ormiańskich, publikuje artykuły, działa aktywnie na polu renowacji ormiańskich zabytków architektonicznych w Turcji.

Ana Madureira jest aktorką i ilustratorką. Jej działania obejmują teatr, muzykę, klaunadę i taniec. Jest członkinią Clown Laboratori Porto i współpracuje z grupą teatralną Circolando (Porto). Rozwinęła działania oparte na zaangażowaniu społeczności, tworząc formy bazujące na osobistych opowieściach.

Dengbesz Kazo urodził się w 1950 roku w miejscowości Van, obecnie mieszka pod Stambułem. Często koncertuje, wykonując zarówno popularne kurdyjskie pieśni, jak i własne kompozycje. Zgodnie z tradycją opowiadaczy historii również improwizuje. Dengbesze to członkowie społeczności kurdyjskiej, którzy gromadzą i prezentują w formie recytacji opowieści z życia w kurdyjskich wioskach i miastach.Tematyka pieśni (tzw. kilam), wykonywanych przez wiele godzin, a nawet przez kilka dni, obejmuje heroiczne wyczyny wojowników (pêlewan), przygody wędrowców, bitwy wielkich kurdyjskich plemion, radości i tragedie miłości odwzajemnionych i nieodwzajemnionych oraz zmagania z klęskami żywiołowymi i ludzkimi nieszczęściami.

4 lipca (sobota)


17.00 „Barwy granatu” – film fabularny, reż. Sarkis Parajanian (Siergiej Paradżanow) / Teatr Kana (wstęp wolny)

Film-enigma. Opus magnum największego ormiańskiego reżysera, Sarkisa Parajaniana (w ZSRR znanego jako dyżurny dysydent Siergiej Paradżanow), to księga symboli tajemnych, których znaczenie pozostaje niedostępne nam, pochodzących z innej kultury i czasu. A przecież to jednocześnie księga zapraszająca, by odkrywać ją wciąż na nowo i wertować jej stronice w postaci pięknych ożywionych tableaux. W warstwie fabularnej opowiadają one dzieje życia osiemnastowiecznego poety Sajata Nowy, od dzieciństwa, przez lata dojrzewanie i podróże aż po pobyt w klasztorze i śmierć. Każda scena odwołuje się jednak równocześnie do twórczości bohatera i kultury ormiańskiej, do symboliki religijnej i duchowej. Niebagatelną rolę odgrywa tu także muzyka Tigrana Mansuriana, z ludowymi instrumentami (duduk i kemancza) i chóralnymi pieśniami na pierwszym planie.

19:30 Armine, Sister – spektakl Teatru ZAR / DB Port start: Teatr Kana (liczba miejsc ograniczona – wejściówki)*

22.00 Improwizowany koncert z udziałem muzyków biorących udział w projekcie „Armine, Sister” Teatru ZAR / Mały Dziedziniec Zamku Książąt Pomorskich (wstęp wolny)

Projektowi towarzyszy wystawa “Być świadkiem świadków”/ Aleja Kwiatowa. Wejściówki są wydawane od 24 czerwca od godz. 17.00 w Teatrze Kana.