Projekt „Focus+Indonesia” szczecińskiej Fundacji Upside Art realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Szczecinie oraz Jatiwangi Art Factory z Indonezji, wygrał konkurs w 3. edycji programu „Creative Encounters: Cultural Partnerships between Asia and Europe” powstałego z inicjatywy singapurskiej Asia-Europe Foundation (ASEF) w partnerstwie z Arts Network Asia (ANA) i europejską Trans Europe Halles (TEH).
Wyróżnienie jest szczególne z uwagi na fakt, że projekt Fundacji Upside Art znalazł się w finalnej czwórce ze 169. propozycji z całego świata. Jest to pierwsza wygrana polskiej organizacji w tym programie.Program „Creative Encounters”, realizowany od 2011 roku, aktywnie sprzyja spotkaniom różnych kultur poprzez wspieranie współpracy artystycznej, wymianę i dialog. Ma on na celu wzmocnienie wymiany pomiędzy krajami Europy i Azji poprzez pogłębienie wzajemnego zrozumienia między kulturalnymi społecznościami w obu regionach, zwiększając mobilność artystów, pracowników sektora kultury i zachęcając do twórczej współpracy.
Realizacja pierwszej rezydencji programu Focus Artist-In-Residence Project odbyła się w lutym 2014 roku w Indonezji. Projekt powstał w wyniku współpracy interdyscyplinarnego zespołu złożonego z projektantów, animatorów kultury, naukowców i jako taki stanowi próbę odpowiedzi na konkretne kwestie i problemy, które zespół analizował na miejscu. W ramach projektu Fundacja Upside Art nawiązała współpracę z ważnymi reprezentantami środowiska sztuki w Indonezji i uczelniami artystycznymi oraz przeprowadziła warsztaty artystyczne z udziałem twórców z Polski i Indonezji. Powstały one po wspólnym określeniu potrzeb lokalnej społeczności oraz w ramach wzajemnej edukacji kulturalnej. Druga część projektu w czerwcu 2014 zakłada rewizytę gości z Indonezji w Szczecinie, Poznaniu, Warszawie oraz Berlinie, w tym pionierską w Polsce tak obszerną ekspozycję sztuki współczesnej z Indonezji w Muzeum Narodowym w Szczecinie oraz prezentację rezultatów warsztatów z pierwszej części programu, a także spotkania z publicznością, studentami uczelni artystycznych oraz wydanie publikacji.
W rezydencji „Focus+Indonesia” uczestniczyli: kuratorzy prof. Wojciech Łazarczyk, dr Krzysztof Łukomski; koordynatorzy Katarzyna Szeszycka, Hanna Szutowicz; eksperci Marta Frank, Piotr Kwietniewski, Piotr Pauk; artyści Małgorzata Goliszewska, Marta Hryniuk, Karolina Mełnicka, Maciej Nowacki, Artur Rozen, Rafał Żarski.
Współpraca merytoryczna: Serrum.org, Institut Seni Indonesia (ISI) Yogyakarta, Ruangrupa Jakarta, Universitas Negeri Jakarta, Indonesia Contemporary Art Network (iCAN) Yogyakarta, A-I-R Laboratory – CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie, School of Form (Poznań), Akademia Sztuki w Szczecinie, Instytut Językoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Informacje dotyczące realizacji projektu „Focus+Indonesia” znajdują się na stronach:
www.focusairproject.org, www.upsideart.org oraz www.facebook.com/FundacjaUpsideArt
Wystawa „Focus+Indonesia” składa się z 5. części:
1. „Community Work Art. Społeczności artystyczne w Indonezji”
Kurator: Agung Frigidanto
Pierwsza w Polsce prezentacja wideo-artu, filmów dokumentalnych i dokumentacji współczesnych artystów tworzących w Indonezji. Punktem wyjścia dla tej części ekspozycji w Muzeum jest powszechna we współczesnej sztuce Indonezji zasada „community work”. Wiele prac artystów powstaje w grupach roboczych, które zajmują się konkretnymi problemami społecznymi, politycznymi, obyczajowymi, diagnozując je i pozostając w częstym kontakcie zarówno z bohaterami, jak i adresatami swojej twórczości. Tak pojmowana aktywność artystyczna wynika ze specyfiki kulturowej i interdyscyplinarnego podejścia twórców. W ramach pokazu goście z Indonezji zaprezentują przykłady działań w wielu dziedzinach sztuki, muzyki, wzornictwa, street-artu czy dokumentacje aktywistów lokalnych społeczności.
2. „Stigma of being Others. Women in Contemporary Indonesian Art / Stygmat bycia Innym. Kobiety w indonezyjskiej sztuce współczesnej”
Artystki: Tita Rubi, Melati Suryodharmo, Yani Maryani Sastranegara, Lenny Ratnasari Weichert, Lelyana Kurniati, Pereks
Kuratorka: Lenny Ratnasari Weichert
Terminem „Inni” często określa się tych reprezentantów społeczeństwa, którzy różnią się od ogólnie przyjętego wzoru, standardu. Doświadczenie inności w tym sensie jest jednym z najważniejszych współczesnych problemów ludzkości. Obecnie, inność może pochodzić nawet z wnętrza naszej wspólnoty: określa wszystkich, którzy mają inne od powszechnego podejście do życia. Wystawa „Piętno bycia innym", w ramach pokazu współczesnej sztuki kobiet z Indonezji, to próba odniesienia się do dwustronnej rzeczywistości bycia „Innym”. Artystki odnoszą się do własnych doświadczeń oraz w ramach praktyki artystycznej działają trochę jak „wychowawczynie”. Biorą więc na warsztat bycie Muzułmankami z Indonezji doświadczającymi kontaktu z nie-muzułmańskim społeczeństwem lub bycie samotną matką pośród konserwatywnego społeczeństwa. Prace artystek pośredniczą w tym sensie doświadczenia, z jakimi zmagało się wiele osób. Wnoszą też do debaty o rzeczywistości społecznej w ich kraju odwołanie do doświadczeń kobiet z demokratycznych społeczeństw. Ich podwójne wcielenie jest także dwugłosem: artystki działają jako członkinie społeczeństwa indonezyjskiego, ale reprezentują w pewnym sensie wszystkich, globalnych „Innych”.
3. „Focus+Indonesia: Poland / Focus+Indonesia: Polska”. Prezentacje prac polskich artystów – uczestników projektu rezydencji artystycznej w Indonezji w 2014 roku
Artyści: Małgorzata Goliszewska, Marta Hryniuk, Maciej Nowacki, Karolina Mełnicka, Artur Rozen, Rafał Żarski
Kurator: Wojciech Łazarczyk (Fundacja Upside Art)
W ramach projektu „Focus+Indonesia” w lutym 2014 roku grupa twórców z Polski uczestniczyła w mobilnej rezydencji artystycznej w Indonezji. Opozycja zawarta w tym określeniu – połączenie słów „rezydencja" zwykle kojarzonego z czymś stałym, odbywającym się w jednym miejscu, z mobilnością, przemieszczaniem się – tłumaczy charakter projektu, który ma w sobie walor poznawczy i spełnia się jako wymiana kulturowa między pozornie odległymi krajami. Dla artystów sama podróż staje się wyzwaniem twórczym i przypomina tradycyjne dla europocentrycznej kultury „odkrywanie nowego lądu”. Uczestnicy projektu w Indonezji mieli podczas tej podróży okazję do znalezienia się w nietypowych sytuacjach, w nowej sferze odniesień, metafor, a nawet w nowych rolach społecznych. Rezultaty artystyczne tej zmiany układu współrzędnych poznamy w postaci premierowych filmów wideo, fotografii i książki artystycznej.
4. „Public Art Indonesia”. Prezentacje sztuki współczesnej z Indonezji wchodzącej w dialog z przestrzenią publiczną: screening wideo
Artyści: Serrum.org, Adanya Kenayah, Ahmad Thian Fulthan, Arie Syarifuddin, Beben Nurberi, Carda Arifin, Donny Damara, Ginggi Syarif Haskim, Irwan Ahmett, Ismal Muntaha, Loranita Theo, Muhammad Fatchurofi, Ono Makanan, Rangga Adityawan, Tedi Nurmanto, Yopie Nugraha
Kuratorzy: Krzysztof Łukomski (Fundacja Upside Art) i Arie Syarifuddin
Prace wideo i dokumenty w ramach tego pokazu aktualnej sztuki z Indonezji dokumentują działania performatywne, akcje artystyczne, sztukę ulicy, działania artystów w odniesieniu do problemów codziennych, społecznych, portrety społeczeństwa współczesnej Indonezji.
Prezentując spektrum odniesień, wizualnych raportów, obrazów z wielu miejsc tego olbrzymiego kraju – od tłocznych przedmieść Dżakarty z jej ulicznymi sprzedawcami, po barwne, mocno rytualne życie w mniejszych miejscowościach – sztuka współczesna i jej aktywiści dają nam klucz do poznania Indonezji. Nie jest to wcale obraz aż tak odległej egzotycznej krainy. Poprzez spotkanie z jej zwykłymi mieszkańcami i sytuacjami, poszukując podobieństw do własnych problemów transformacji kultury, możemy odnaleźć w tej wizji z dalekiego kraju walory, jakie sami nieco zatraciliśmy – obyczaju darzenia się nawzajem szacunkiem, specyficznego poczucia solidarności i pielęgnowania tradycji silnych wspólnot.
5. „Tradycyjna sztuka indonezyjska z kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie”
Kuratorka: Ewa Prądzyńska (Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Indonezja – kraj rozciągający się na kilkunastu tysiącach wysp i wysepek – stanowi niezwykłą mozaikę kultur i tradycji. Kolekcja indonezyjska ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie liczy sobie zaledwie 35 obiektów, ale pozwala zaświadczyć o różnorodności i wielokulturowości Indonezji. W skład kolekcji wchodzą obiekty reprezentujące tak niezwykłe ludy, jak Batakowie z Sumatry („pustaha” – księga kapłańska zawierająca zaklęcia i przepowiednie, symboliczne rysunki i znaki), Dajakowie z Borneo (współczesne wyroby z bambusa), Asmaci i Kamoro z indonezyjskiej prowincji Papua obejmującej zachodnią część Nowej Gwinei (słup totemiczny, wiosło).
Muzeum posiada też ciekawy zbiór związany z wyspiarskim charakterem Indonezji, pochodzący z zachodniej części wyspy Timor. Pozyskany został przez załogę jachtu flagowego Polskiego Związku Żeglarskiego „Zew Morza” w trakcie rejsu okołoziemskiego. Do Muzeum Narodowego w Szczecinie trafiła łódź z pływakiem wraz z wyposażeniem zawierającym między innymi: naczynia gliniane, kotwice z koralowców i pływaki.
W szczecińskiej kolekcji nie brakuje też broni, a wśród niej „krisów” – sztyletów uważanych za broń narodową Indonezyjczyków. Broń ta zgromadzona została na wyspie Lombok, leżącej w pobliżu Bali. Otaczana jest w Indonezji powszechnym szacunkiem mającym swoje źródło w przekonaniu, że obdarzona jest magiczną mocą.
Program wydarzeń w Szczecinie:
7 czerwca 2014 (sobota), godz. 17.00
Gmach Główny Muzeum Narodowego w Szczecinie
ul. Wały Chrobrego 3
Otwarcie wystawy „Focus+Indonesia”
Wstęp wolny
7 czerwca 2014 (sobota), godz. 21.00–23.00
Dziedziniec Muzeum Narodowego w Szczecinie
ul. Staromłyńska 27, wejście od pl. Żołnierza Polskiego
Prezentacje wideo z warsztatów polskich artystów w czasie mobilnej rezydencji w Indonezji
Prowadzenie: Wojciech Łazarczyk i Krzysztof Łukomski
Wstęp wolny
8 czerwca 2014 (niedziela), godz. 12.00–14.00
Gmach Główny Muzeum Narodowego w Szczecinie
ul. Wały Chrobrego 3
Spotkanie z kuratorami i artystami na wystawie „Focus+Indonesia”
Prowadzenie: Wojciech Łazarczyk i Krzysztof Łukomski
Wstęp wolny
8 czerwca 2014 (niedziela), godz.13.00–16.00
Gmach Główny Muzeum Narodowego w Szczecinie
ul. Wały Chrobrego 3
Warsztaty artystyczne „Sztuka szablonu” dla młodzieży powyżej 16 lat i dorosłych
Prowadzenie: MG Pringgotono
Wstęp wolny
8 czerwca 2014 (niedziela), godz. 17.00–19.00
Dziedziniec Muzeum Narodowego w Szczecinie
ul. Staromłyńska 27, wejście od pl. Żołnierza Polskiego
Piknik kulinarny „Smaki Indonezji”
Wstęp wolny
12 czerwca 2014 (czwartek), godz. 19.00–20.00
Dziedziniec Muzeum Narodowego w Szczecinie
ul. Staromłyńska 27, wejście od pl. Żołnierza Polskiego
Prezentacja „Turystyka kulturalna: Indonezja”
Prowadzenie: Krzysztof Łukomski
Wstęp wolny
